Bir Cümle ve Bir Çizim
Melis Akdoğan Gündoğdu
Edebiyat yetişkinler için, onları kendileriyle ve yaşamla yüzleştirmek, ifade edemediklerini ortaya çıkartmalarında rol oynamak içinse, çocukların dünyalarında da öyledir.
Resimli kitaplar iki açıdan bir çocuğun karşılaştığı ilk sanat eserleridir. İlki edebi metin ve kurgu sanatı açısından. Gerek çocuklar, gerek yetişkinler nitelikli resimli kitaplar aracılığıyla ustaca kurgulanmış metinler, hikayeler, yaşamın tam içinden çatışma durumları ve bunların çözümleri veya çözüme dair umutlarıyla karşılaşırlar. Resimli kitaplarda da tıpkı yetişkin edebiyatında olduğu gibi karakterlerin, çatışma durumunun, olay örgüsünün mekanın zekice kurgulanması on bir sanat serine dönüştüren özelliklerdendir. Yazarın elinden çıkan metin resimli kitapların ilk sanatsal yönüdür. Neyin söyleneceği kadar nasıl söyleneceğine de kafa yoran, okuyucunun anlam evrenine katkıda bulunabilecek nitelikte yazan yazarlar bu işi sanat olarak yapmaya başlayanlardır.
İkinci sanatsal yön ise metni destekleyen ve bir çizer duyarlığını içinde barındıran illustrasyonlar. Burada metni desteklemekten kasıt her zaman metinle aynı yönde olan, metinde ne belirtiliyorsa onu destekleyen anlamında kullanılmaktan çok, metinde belirtilmeyenleri de vurgulayan, sözle ifade edilmemiş olan detayları yansıtan ve metinle bütünleşen, onu tamamlayan anlamında kullanılmıştır. Resimli kitapların çizimleri hem detayları aracılığıyla bir görsel okuma hem de görsel bir sanatla tanışma fırsatı sunmaktadır.
Edebi ürünler ve resimli çocuk kitapları, insan ve yaşam gerçekliğini yazar ve çizer olarak iki sanatçı duyarlığı aracılığıyla duyumsamamıza, bazen yaşamı yeniden anlamlandırmamıza ve estetik bir kaygının peşine düşmemize neden olur. Bu açıdan bu yazıda örnek gösterilecek resimli kitaplar bazen içlerindeki bir cümle veya bir çizim ile resimli kitapların birer sanat eseri olduklarını kanıtlar niteliktedir.
- Nasıl Başlar? / Yapı Kredi Yayınları
Her şeyin bir sonu olduğunu anlamanın tek bir yol vardır başlamak diyen kitapta geçen iki cümle bu kitabı sadece çocuklara yönelik olmaktan çıkarıp, yetişkinlere de üzerine düşünebilecekleri bir edebi bir zevk vermiş oluyor.
Ya deniz?
Kumsalda başlar mı, yoksa biter mi?
Neyse ki pek çok şey sadece bir azruyla başlar, bir sır hiçbir şey anlatmamayı seçtiğimizde başlar, bir dostluksa her şeyi anlatmak istediğimizde.
- Bir Balina Bir Bavula Nasıl Sığar? / Ketebe Yayınları
Savaş yüzünden ülkesini terk etmek zorunda kalan bir çocuk sahip olduğu en değerli şeyi bavuluna sağdırmaya çalışır: Bir balina resmi. Bir metafor olarak balina resmini ve altına ne çok anlam sığdırılabileceğini düşündüren kitap.
Benim balinam kocaman.
Aslında tüm balinalar kadar…
Bavulumsa çok küçük.
Aslında tüm bavullar kadar…
…
Burada ellerinde bavullarıyla nereye gideceklerini bilmeyen birçok insan daha var. Sanırım onların da tek bildiği şimdilik sadece gitmeleri gerektiği.
- Yolculuk / Taze Kitap
Yine savaş nedeniyle ülkelerini terk eden ve başka bir ülkede güvenle yaşayabilmek için uzun bir yolculuk yapmak zorunda kalan bir ailenin hikayesi.
Ve bir gün, savaş babamı aldı.
Gökyüzünde bizi takip ediyormuş gibi uçan kuşlara baktım. Kuşlar da aynı bizim gibi göç ediyorlardı. Onların yolculuğu da çok uzundu ama hiç sınır geçmek zorunda değillerdi.
Resimli kitaplardan alacağımız ilhama bir sonraki sayıda devam etmek üzere. ..