Şimdiki Kitaplar Harika

Şimdiki Kitaplar Harika

Dergimizin üçüncü sayısında yepyeni, cıvıl cıvıl ve bir o kadar da düşündürücü bir sayfadan merhaba herkese…

Çocuk kitaplarını her bireye hitap eden birer edebi eser olarak gördüğümüz için dergimizin bundan sonraki sayılarında yaşama dair, topluma ve toplumsal olana dair, çocuğa dair, bireye dair öz, sorgulatıcı yazılı ve  görsel iletileri olan resimli kitapları derginin bu sayfasında sizlerle paylaşıyor olacağız.

Nasıl ki çocukları toplumdaki diğer bireylerden ayırmıyorsak çocuk edebiyatını da yetişkinlerin okuduğu bir edebiyat dergisinden ayrı tutmak olmazdı diye düşünüp çıktık yola… Çocuk edebiyatını ve kitapları, çocukların duygu ve düşünce dünyalarını sanatsal niteliği olan dilsel ve görsel iletilerle zenginleştiren, beğeni düzeylerini yükselten ürünler (Sever, 2010, 17) olarak ele alacağımız bir sayfa olacak bu.  Çünkü tam da bu tanım çocuğun da tıpkı bir yetişkin gibi edebiyattan haz alacağını, çocuğun sanatla ve estetik bakış açısıyla yetişmesinin ne denli önemli olduğunu vurguluyor.

Aziz Nesin, Şimdiki Çocuklar Harika kitabında yetişkinlerle çocuklar arasındaki en büyük farkın yetişkinliğe doğru ilerledikçe özdenlikten ve doğallıktan uzaklaşılması olduğunu söyler. Galiba olgunlaştıkça mevcut düzene ayak uydurabilmek için varlığımızın doğallığından uzaklaşıyoruz. Bizden sonra yetişenleri de yine bu düzene daha kolay uyum sağlasınlar diye yetiştirmeye çalışıyoruz. Bu noktada da kitabı ve çocuk edebiyatını, çocuğa çeşitli değerleri ‘öğretme’ veya ‘kazandırma’ aracı olarak görmeye başlıyoruz. İşte bu bakış açısına itirazı olan birçok yazar ve çizer çocuk edebiyatını yeniden şekilllendiriyor son yıllarda. Özellikle dilimize çevrilen resimli kitaplarla birlikte çocuklara bilişsel ve duyuşsal bilgi ve becerileri doğrudan çocuk kitapları yoluyla kazandırma düşüncesinden ve toplumsal değerleri kitap aracılığıyla didaktik bir şekilde öğretme kaygısından uzaklaşıldığını söylemek mümkün. Bunun yanı sıra, tıpkı Aziz Nesin’in Şimdiki Çocuklar Harika kitabının zamanının çocuk edebiyatı eserleri içinde oldukça yenilikçi olması ve yalnızca çocuklara değil ebeveyn veya öğretmenlere de ciddi mesajlar iletiyor olması gibi şimdiki kitaplar da yalnızca çocuklara hitap etmiyor aslında.

Son zamanlarda çocuk edebiyatını, ‘çocuksuluğundan’ dolayı küçümsememek gerektiğine, edebi ve sanatsal zevkin, gerek çocuk gerek yetişkin herkese hitap edebileceğine dair müthiş bir kitap dilimize çevrildi. Katherine Rundell, Domingo yayınlarından çıkan ve Şiirsel Taş tarafından dilimize kazandırılan Neden Çocuk Kitapları Okumalıyız: Ne Kadar Büyük ve Bilge Olursak Olalım isimli kitabında çocuk edebiyatının ne olduğunu tanımlayamayacağını ancak ne olmadığını tanımlayabileceğini şöyle ifade ediyor:

“Çocuk kitapları sadece çocuklar için yazılmamıştır.”

Bu kitapta neden çocuk kitapları okumamız gerektiğine dair birçok gerekçe mevcut. Bunlardan ancak birkaç tanesine burada yer verebileceğim.

• Ne dersek diyelim, hayatta bir kez bile olsa, biz yetişkinler de çaresiz hissetmişizdir. Sil baştan başlanmamız gereken böylesi durumlarda elde avuçta ne kaldığını hatırlayabilmek için çocuk edebiyatına döneriz.
• Çocuk kitapları, bize bir çocukmuşuzcasına okuma fırsatı sunar. Böylece geçmişinize doğru yola çıkma ve hayal dünyanızın henüz sınırlandrılmadığı zamanlara doğru yola çıkma fırsatı sunarlar.
• Çocuk kitapları bize yalnızca neyi unuttuğumuzu değil, aynı zamanda unuttuğumuz şeyi unutmuş olduğumuzu da hatırlatır, ki bu da hayalgücümüzdür.
• Çocuk kitapları ‘Dünya kocamandır’ der. Onlar ‘Umut kıymetli bir şeydir’ der. ‘Cesaret önemlidir, nükte önemlidir, empati önemlidir ve sevgi önemlidir’ derler. Bunlar doğru olabilir de olmayabilir de, bilmiyorum. Umarım doğrulardır. Tek bildiğim bir an evvel bunların duyulması ve konuşulması gerektiğidir.
• Çocuk kitapları bir kaçışa değil, bir buluşa yöneliktir. Saklanmaya yönelik değil, bulmaya yöneliktir. Kendinizi tepe taklak bir çocuk kitabının içine doğru bırakın ve bakın bakalım orada yarım kalmış veya unutulmuş bir şeyler bulduracaklar mı size?

Bu sayımızdan itibaren her sayımızda çeşitli çocuk kitapları ve değindikleri temalarla buluşturacağız sizi. Bu sayımızda paylaşmak istediğimiz kitap tam da Katherine Rundell’ın sorduğu soruya bir cevap oluşturabilecek nitelikte. Acaba yarım kalmış veya unuttuğumuz bir şeyler bulabilir miyiz bu kitaplarda?

Küçük Fare ile Kırmızı Duvar Britta Teckentrup’ın 2018 yılında basılan bir kitabı. Kitabı Sima Özkan Türkçeye çevirdi ve kitap Beta Kids tarafından yayımlandı. Kitapta kırmızı duvarlarla çevrili bir alanda Aslan, Ayı, Kedi ve Tilki ile birlikte yaşayan Minik Fare’nin öyküsü anlatılıyor. Fare kırmızı duvarın arkasında ne olduğunu çok merak eder ancak onun dışında kimse duvarın arkasında ne olduğuyla ilgilenmez. Günün birinde duvarın diğer tarafından gelen mavi bir kuş farenin hayalini gerçekleştirmesine yardımcı olur ve fare ile kuş birlikte duvarın öteki tarafına geçerler. Duvarın arkasında ‘hayal edebileceğinden çok daha güzel ve renkli bir dünya’ bulan Minik Fare arkadaşlarının burasının korkunç bir yer olduğunu söylediklerini hatırlar. Mavikuşla aralarında geçen şu konuşma kitabın yaratmasını istediğimiz sorgulatma ve eksik olanı bulma sürecine hizmet ediyor diye düşünüyorum.

‘Onlar korkuyla bakıyorlardı’ diye açıkladı Mavikuş. ‘Sen merakla bakıyorsun. Kendin için gerçeği bulacak kadar cesursun. Hayatında pek çok duvar olacak Minik Fare. Bazıları başkaları tarafından yapılacak ama çoğunu kendin yapacaksın.

Ama zihnini ve kalbini açarsan o duvarlar birbir kaybolur ve daha önce hayalini bile kurmadığın güzellikler keşfedersin.’

Ama onlar geri dönerken, tuhaf bir şey oldu…

‘Duvar nerede Mavikuş?’ diye sordu Fare

‘Ne duvarı?’ dedi Kuş.

‘Duvar hiç olmadı ki!’

 

Gerek toplumun bireye, gerekse bireyin kendine ördüğü ve aslında hiç olmamış olan duvarlar… Her bireye farklı bir şey çağrıştıracağından emin olduğum kırmızı duvar imgesini güçlü bir metafor olarak kullanan bu kitabı önce yaşamınızdaki çocuklar için sonra kendiniz için edinmenizi çok isterim. Kim bilir belki bu kitabı okuyacak veya bu zamana kadar zaten okumuş olan çocuklara duvar imgesini sorar ve cevabınızı bize yollarsınız. Bir sonraki sayımız için sizden şu soruya gelecek yanıtları merakla bekliyor olacağım:

Senin için kırmızı duvar ne?

 

Nesin, A. (2013). Şimdiki Çocuklar Harika. Nesin Yayınları.

Rundell, Katherine (2020) Neden Çocuk Kitapları Okumalıyız: Ne Kadar Büyük ve Bilge Olursak Olalım. İstanbul: Domingo Yayınevi.

Sever, Sedat (2010) Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Tudem Yayıncılık.

Teckentrup, B. (2018). Küçük Fare ve Kırmızı Duvar. İstanbul: Beta Kids.